بْن خانه یا کعبه زرتشت
با توجه به اولویتِ مکانی دومین اثر نقش رستم ، بْن خانه یا کعبه زرتشت می باشد که در محوطه نقش رستم ، روبروی کوه بنای سنگی چهارگوش و پله داری است که اصطلاحآ کعبه زرتشت نامیده می شود که نام محلی آن (کُرنای خانه ) یا ( نقاره خانه ) بوده و از آغاز سده 19 که اروپاییان آن را دیده اند و به علت اینکه درونش از دود ، سیاه شده بود ، آنرا بنای ویژه پرستش آتش شمرده اند و چون زرتشتیان را به اشتباه آتش پرست می خواندند ، بنا را هم بدانها نسبت داده اند . از سوی دیگر چون شکل بنا مکعبی بوده و سنگهای سیاهی که در زمینه سفیدِ دیوارهای آن نشانده شده ، یادآور سنگِ سیاه کعبه مسلمانان بود ، بنابراین آن را کعبه زرتشت خوانده اند که در دوره ساسانی نام بنا بْن خانک یا خانه بنیادی بوده است ، که در سنگ نبشته کرتیر موْبد موْبدانِ ایران در حدود 280 میلادی بر دیوارهای بنا منقور گردیده است .
dashtivatan@yahoo.com
این بنا در زمان هخامنشیان و به احتمال زیاد در عصر پادشاهی داریوش بزرگ ساخته شده‌است. در برابر کوه نقش رستم، در قسمتی گود، ساختمان مکعب بسیار زیبایی قرار داد که آن را کعبه زرتشت، پیامبر ایران باستان می نامند.این ساختمان بسیار هنرمندانه از قطعات بزرگ سنگ، بنا شده است. مهارت و دقتی که در برش و حجاری سنگ های حجیم سفید و سیاهبها کار رفته است، استادی هنرمندان و سبک معماری دوران هخامنشی را به خوبی نشان میدهد. در بالای ساختمان کعبه زرتشت، اتاقی در اندازه۵/۲×۵/۲ متر وجود دارد که نظریات مختلفی توسط سیاحان، مورخان و ... درباره آن ابراز شده است. برخی از مورخان ذکر کرده اند؛ کتاب اوستا که بر دوازده هزار پوست گاو نوشته شده بود، در این اتاق نگاهداری می شد. گروهی دیگر بر این باورند که این اتاق آرامگاه بردیا، پسر کورش بود که به وسیله برادرش کمبوجیه کشته شد. تنی چند از مستشرقان بر این عقیده اند که آتش مقدس در این اتاق نگاهداری می شده است
این بنا دارای تنها یک مدخل بالاتر از سطح زمین و بازمانده پلکانی برای دسترسی به تنها ورودی آن است. تا سال ۱۳۱۶ شمسی، یک سوم پایینی بنا در زمین دفن شده بود. تنها در این سال و با آغاز کاوشهای باستان‌شناسی بود که مشخص گردید که بنا در سه سمت خود (بجز ورودی) دارای سکو است. همچنین در درگاه ورودی جای چرخش پاشنه دری سنگین و کلفت، نشان از دربسته بودن بنا میدهد. این ساختمان تماماً از سنگ آهکی سفید و سیاه ساخته شده‌است. در دیوار داخل این ساختمان واژه «کعبه» حکاکی شده‌است. در کتابهای زرتشتی آمده‌است که حضر زرتشت «زاراتشترا» در این محل، نیایش میکرده‌است. اعراب، واژه کعبه را از پارسی پهلوی گرفتند. همانطور که در زمان داریوش بزرگ به کشور «عمان» امروزی «مکه» میگفتند؛ بنابراین واژه مکه نیز فارسی است.
2) آرامگاه موقت (فقط تا پوسیده شدن اجساد)
3) جایگاه آتش مقدس (آتشگاه)
4) جایگاه نگهداری اوستا و کتب دینی
5) جایگاه پرچم‌های شاهی
6) تقویم آفتابی که شرح مفصل آن در ادامه آمده است.
پیشرفته‌ترین، دقیق‌ترین، و بهترین بنای گاهشماری آفتابی جهان
در محاسبه روز نوروز در کتب زرتشتی نوشته شده است که زرتشت در این رصدخانه، محل شروع نوروز را محاسبه کرد. نوروز در روز اول فروردین از محلی شروع می‌شود که اولین اشعه آفتاب در آنجا بتابد. بر اساس برآورد گاهنامه زرتشت، هر 700 سال یک‌بار نوروز از ایران شروع می‌شود.آخرین‌باری که نوروز از ایران شروع شد، 300 سال پیش بود. در سال 1387، نوروز از پاریس و بروکسل و در سال 1388 ار تورنتو و نیویورک شروع شد. سال آینده هم نوروز از محلی بین آلاسکا و هاوایی شروع خواهد شد. از زمان حمله اعراب به ایران تا به امروز، یعنی قرن بیست و یکم میلادی، کاربرد و تعریف این بنا کشف نشده بود. خوشبختانه پژوهشگر ایرانی «رضا مرادی غیاث‌آبادی» که تحقیقات فراوانی در زمینه ایران باستان داشته است، نتیجه کشف خود را در کتابی به نام «نظام گاهشماری در چارطاقی‌های ایران» توسط انتشارات «نوید شیراز» به چاپ رسانده و راز این بنا را منتشر کرده است.
در انتها هم قدیمترین عکس های هوایی موجود از این مجموعه رو که بیشتر مورد توجه باستان شناسان و دانجیان معماری هست رو براتون گذاشتم.
